Upadłość konsumencka a małżeństwo i majątek wspólny.

Podejmując decyzję o złożeniu wniosku o ogłoszenie upadłości konsumenckiej, małżeństwo powinno liczyć się z tym, że decyzja będzie miała swój skutek dla ich majątku wspólnego. W niniejszym artykule przedstawiamy najważniejsze konsekwencje, jakich może się spodziewać osoba, która pozostaje w związku z dłużnikiem decydującym się na oddłużenie.

Relacja majątkowe małżonków po ogłoszeniu upadłości.

Ogłoszenie upadłości konsumenckiej niesie szczególne konsekwencje dla małżonków, którzy pozostawali w ustroju wspólności majątkowej. Wskazać bowiem należy, że z momentem, gdy sąd wyda postanowienie o ogłoszeniu upadłości konsumenckiej, pomiędzy małżonkami automatycznie powstaje rozdzielność majątkowa. Od tego momentu małżonkowie będą posiadali odrębne majątki. Przykładowo, pobrane wynagrodzenie za pracę będzie własnością wyłącznie małżonka, który te pieniądze uzyskał. Warto przy tym doprecyzować, że osoby, które dotąd żyły już w rozdzielności majątkowej, nie powinny spodziewać się żadnych wyjątkowych zmian w zakresie relacji majątkowych z małżonkiem. W ich wypadku w zasadzie nic się nie zmieni.

Majątek wspólny.

Majątek, który został dotychczas zgromadzony przez małżonków (przykładowo samochód), niezależnie od ich sprzeciwu, wejdzie do tzw. masy upadłości. Następnie zostanie on upłynniony przez syndyka i przeznaczony na spłatę długów. Warto jednak przy tym zauważyć, że do masy upadłościowej nie wejdą przedmiotu służące do prowadzenia działalności zawodowej lub gospodarczej. Warunkiem jednak jest, że zostały nabyte dwa lata przed ogłoszeniem upadłości konsumenckiej. Należy także doprecyzować, że do majątku wspólnego małżonków nie wchodzą rzeczy nabyte przez żonę lub męża przed zawarciem związku małżeńskiego. Rzeczy te stanowią bowiem majątek osobisty i syndyk nie ma prawa ich licytować. Poza majątkiem wspólnym znajdują się również rzeczy, które zostały nabyte przez jednego z małżonków w drodze spadku, czy darowizny.

Mając powyższe na uwadze, wielu małżonków wychodzi z założenia, że przed wyżej opisaną sytuacją uchroni ich wcześniejsze, samodzielne ustanowienie rozdzielności majątkowej. Takie rozwiązanie będzie jednak mogło odnieść swój skutek tylko w przypadku, gdy umowa ustanawiająca rozdzielność miała miejsce co najmniej dwa lata przed dniem ogłoszenia upadłości. W przypadku natomiast, gdy rozdzielność została ustanowiona na mocy orzeczenia sądu, termin ten ulega skróceniu do roku.

Czy małżonek może bronić swojej części majątku?

Tak, ale co do zasady będzie traktowany tak jak każdy inny wierzyciel. Precyzując, będzie mógł zgłosić swoją wierzytelność syndykowi (której wysokość będzie przykładowo odpowiadać połowie wartości majątku wspólnego) i żądać wypłaty stosownej sumy pieniężnej z kwoty, która zostanie uzyskana po upłynnieniu majątku. Alternatywnym rozwiązaniem może jednak okazać się ustanowienie rozdzielności majątkowej z datą wsteczną. W takim wypadku sąd może stwierdzić w wydanym orzeczeniu, że rozdzielność nastąpiła wcześniej niż z dniem złożenia pozwu. Sądy decydują się na takie rozwiązanie głównie wtedy, gdy małżonkowie od lat pozostawali w faktycznej separacji i nie współdziałali w zarządzie majątkiem wspólnym.

Prawo upadłościowe w sposób negatywny zapatruje się również na próby wyzbywania się majątku przed ogłoszeniem upadłości, np. poprzez dokonywanie pozornych umów sprzedaży i darowizn. Należy bowiem zwrócić uwagę na treść art. 127 ust. 1 ustawy prawo upadłościowe, który stanowi, że:

„Bezskuteczne w stosunku do masy upadłości są czynności prawne dokonane przez upadłego w ciągu roku przed dniem złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości, którymi rozporządził on swoim majątkiem, jeżeli dokonane zostały nieodpłatnie albo odpłatnie, ale wartość świadczenia upadłego przewyższa w rażącym stopniu wartość świadczenia otrzymanego przez upadłego lub zastrzeżonego dla upadłego lub dla osoby trzeciej.”.

Przykładowo, jeżeli osoba ogłaszająca upadłość zdecydowała się darować na rzecz swojego syna samochód, a następnie miesiąc później złożyła wniosek o ogłoszenie upadłości konsumenckiej, to czynność ta nie będzie respektowana przez sąd i pojazd wejdzie do masy upadłościowej dłużnika. Podobnie oceniona zostanie ewentualna umowa sprzedaży takiego pojazdu, jeżeli cena została wyraźnie zaniżona (nierynkowa).

Doniosłe konsekwencje

Podsumowując, decyzja o złożeniu wniosku o ogłoszenie upadłości konsumenckiej winna zostać dokładnie przemyślana i zaplanowana. Jeżeli dłużnik pozostaje w ustroju wspólności majątkowej to musi się liczyć z tym, że konsekwencje jego działań będą odczuwalne dla całej rodziny. Przed złożeniem ewentualnego wniosku warto skonsultować się z prawnikiem, który doradzi jak odpowiednio przygotować się do postępowania sądowego. Warto bowiem przemyśleć jak zminimalizować ewentualne negatywne konsekwencje dla majątku wspólnego małżonków. Więcej na ten temat można dowiedzieć się tutaj.